Vaders maken nog weinig gebruik van mogelijkheden ouderschapsverlof

Al enige jaren is er veel te doen rondom het ouderschapsverlof. Met name rondom het betaald verlof voor vaders. De regelingen voor het onbetaald verlof zijn echter al een tijdje gelijk voor beide ouders. Terwijl vaders pleiten voor meer uren betaald verlof, blijkt nu dat vaders nog maar weinig gebruik maken van de regelingen rondom het onbetaalde verlof.

Dat blijkt uit een rapport van stichting Rutgers dat eerder dit jaar werd aangeboden aan minister Koolmees van Sociale Zaken. De stichting ziet dat vaders stuiten op een zogenaamde 'moederschapsideologie': de moeder wordt in Nederland gezien als de primaire opvoeder. De rol van de vader is hierin secundair.

Uit het rapport blijkt dat vaders wel verlof willen opnemen, maar dat ze het nog te weinig durven aan te kaarten bij leidinggevenden en collega's. Dit ligt volgens Rutgers voor een groot gedeelte aan de 'hardnekkige traditionele opvattingen'.

Ook ouders onderling merken de gevolgen van de moederschapsideologie. Een andere reden dat vaders besluiten hun verlof-uren niet op te nemen, is vanwege financiële redenen. Veel ouders kunnen of willen er financieel niet te ver op achteruit gaan. In veruit de meeste gevallen blijkt dat vaders na hun betaald verlof beduidend minder gebruik maken van het onbetaald verlof dan moeders: slechts 11 procent van de vaders neemt onbetaald ouderschapsverlof op.

Betrokken vader

Vaders die gebruik maken de verlofregelingen en daarmee als betrokken vader kunnen worden bestempeld, blijken volgens het rapport gezonder en gelukkiger. Ze zien hun gezin als belangrijkste bron van geluk, zijn mentaal, fysiek en seksueel gezonder wanneer zij een goede werk-privé-balans ervaren en krijgen daardoor meer plezier hebben in hun werk. Daarnaast zijn betrokken vaders beter voor de ontwikkeling van het kind en minder gewelddadig naar hun partner.

Ouderschapsverlof in Nederland

Tot voor kort hadden vaders recht op twee dagen betaald verlof direct na de geboorte. Sinds dit jaar zijn daar drie dagen bijgekomen. Ook de regelingen rondom betaald ouderschapsverlof zijn gewijzigd.

Tot 1 januari 2019 hadden ouders met kinderen jonger dan 8 jaar recht op 13 weken onbetaald verlof. Sinds dit jaar is het aantal weken verdubbeld waardoor ouders 26 maal het wekelijks aantal uren kunnen opnemen. De meeste ouders vallen onder de standaardregeling, wat inhoudt dat wekelijks maximaal 50% van de uren opgenomen kan worden.

Indien u 40 uur per week werkt, hebt u dus recht op 26 x 40 = 1040 uur verlof. U kunt dan dus maximaal 20 uur per week verlof nemen gedurende een periode van 1 jaar. In overleg met uw werkgever kunnen deze uren anders worden opgenomen, bijvoorbeeld verspreid over een langere periode of opgedeeld in een aantal perioden.

Rechten tijdens ouderschapsverlof

Gedurende het ouderschapsverlof is uw bestaande arbeidsovereenkomst gewoon geldig. U krijgt echter geen salaris over de opgenomen verlofuren. Er zijn echter enkele cao's waarbij andere afspraken gelden rondom het salaris tijdens het ouderschapsverlof.

Het ouderschapsverlof mag voor werkgevers ook geen reden zijn om u tijdens deze periode te ontslaan. Wel kan het voorkomen dat medewerkers om een andere reden worden ontslagen tijdens hun verlofperiode. In dat geval stopt uw recht op ouderschapsverlof op de eerste dag van werkloosheid.

In geval van ziekte loopt het verlof gewoon door. Dit houdt in dat uw werkgever alleen verplicht is de uren door te betalen die u zou werken als u niet ziek zou zijn. Dit geldt ook voor ziekte als gevolg van de zwangerschap of de bevalling.

Cultuurverandering

De bestaande opvattingen over het ouderschap zorgen bij vaders, meer dan bij moeders, voor belemmeringen in het vormgeven van de ouderrol. Veel bedrijfsculturen zijn namelijk ingericht op de 'ideale werknemer', die is gebaseerd op de traditionele mannelijke kostwinner. 'Werkgevers zijn hierdoor vaak minder begripvol naar mannen die hun familie prioriteren naast of boven hun baan. Mannen die graag een betrokken vader willen zijn merken dat dit negatieve gevolgen kan hebben waardoor ze besluiten de uren niet of nauwelijks op te nemen', zo stelt het rapport.

Rutgers geeft aan dat er dan ook een institutionele normverandering nodig is op de werkvloer en in de samenleving, zodat mannen optimaal de kans krijgen om een betrokken vader te zijn.

Foto: Bigstock