Shell betrokken bij moord en ander geweld in Nigeria

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International meldt dat Shell in de jaren negentig een rol heeft gespeeld bij moorden, martelingen, verkrachtingen en verbrandingen van dorpen door de Nigeriaanse militaire regering in Ogoniland. Amnesty roept Nederland, Groot-Brittannië en Nigeria op om een strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar de wandaden.

Protestacties jaren "90

Amnesty laat weten dat uit interne documenten van Shell en getuigenverklaringen blijkt dat Shell het Nigeriaanse leger destijds heeft gesteund. De oliemaatschappij heeft in de jaren negentig het Nigeriaanse leger herhaaldelijk aangemoedigd om protesten van de Ogoni-gemeenschap aan te pakken.

De protestacties werden gevoerd omdat Shell in Ogoniland enorme milieuschade had aangericht. In 1990 vroeg Shell aan de paramilitaire-eenheid van Nigeria om "bescherming" tegen de vreedzame protesten in het dorp Umuechem. Als gevolg vielen agenten het dorp aan waarbij minstens 80 werden vermoord en 595 huizen plat werden gebrand. Ondanks deze wandaden bleef Shell vragen om militaire steun wat wederom leidde tot bloedvergieten, zo meldt Amnesty.

Shell financierde geweld

Volgens Amnesty blijkt uit interne memo"s en notulen van vergaderingen dat Shell in Nigeria bij hoge ambtenaren aandrong op militaire steun. De oliemagnaat bood zelfs materiële ondersteuning zoals transport van legertroepen om de protesten neer te slaan. Ook financierde Shell minstens één legeraanvoerder die bekend stond om zijn bruutheid.

Het bedrijf bleef ondersteuning leveren ondanks het feit dat veel demonstranten gedood, gemarteld en verkracht werden door de veiligheidstroepen.

De documenten tonen verder aan dat directeuren van Shell in Den Haag en Londen op de hoogte waren van wat er in Nigeria speelde.

Shell ontkent

Het oliebedrijf heeft altijd ontkend dat zij betrokken is geweest bij de mensenrechtenschending. "We waren geschokt en verdrietig toen we het nieuws over de executies hoorden. Shell heeft de Nigeriaanse regering gevraagd om gratie te verlenen. Dat verzoek is tot onze diepe spijt niet ingewilligd.", meldt Shell in een verklaring.

Amnesty stelt een strafdossier samen waarmee de autoriteiten een rechtsvolging kunnen starten. De mensenrechtenorganisatie roept op tot onderzoek in Nigeria, Nederland en Groot-Brittannië.

Aanklacht weduwen

In juni dit jaar klaagden vier Nigeriaanse weduwen Shell in Nederland aan voor medeplichtigheid aan de executies van Nigeriaanse activisten in 1995. Onder de negen activisten waarvoor de vrouwen opkwamen zaten ook hun echtgenoten. De zaak is nog niet afgehandeld. De vrouwen eisen publiekelijke excuses en een compensatie voor de schade die is aangericht.

Tijden veranderen

Al jaren komen de grootste bedrijven weg met de grootste wandaden. Het zijn organisaties zoals Amnesty International die als een waakhond van de democratie dienen. In een tijd waar transparantie de norm is en waar onethische praktijken steeds minder vaak verborgen kunnen worden, moeten bedrijven inzien dat ze niet zomaar meer kunnen doen wat ze willen.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt ook steeds belangrijker voor de consument. Bedrijven moeten hun praktijken wel aanpassen als ze willen blijven concurreren. Directeuren van grote corporaties zoals Shell dienen zich net zoals iedereen te houden aan de regels. Op de eerste plaats zal dit natuurlijk de wereld verbeteren, het voornaamste doel. Maar uiteindelijk zullen bedrijven ook gaan profiteren van een rein imago. Want zoals nu te zien is: zelfs oude koeien kunnen een bedrijfsimago hard aantastten.

Foto: Remember Saro-wiwa